دو هزار سال پیش ژاپنی‌ها و چینی‌ها قارچ را کشف کردند. آنها از قارچ در طب سنتی خود بهره می‌جستند. برخی از گونه‌های قارچ، خوراکی و برخی سمّی هستند. آن دسته از قارچ‌ها که دارای کلاه قرمز با لکه‌های سیاه و سفید هستند سمّی می‌باشند. نوع خوراکی آنها به نام‌های صدفی، دکمه‌ای، چینی و ژاپنی معروف است.

60- 50 سال است که قارچ در ایران کشف‌ شده‌ و حدود صد واحد تولیدی و عمدتاً در استان تهران و اطراف آن (کرج، نظرآباد و شهریار) در حال کشت قارچ هستند.

سرانه مصرف قارچ در چین حدود 5000 گرم، در انگلستان حدود 2000گرم و در ایران کمتر از 500 گرم (یعنی حدود ده برابر کمتر از چین) است. میانگین مصرف قارچ در دنیا حدود 1500 گرم در سال است.

آیا مصرف قارچ واقعاً مفید است؟

نباید در مورد فواید مصرف قارچ افراط و تفریط کرد. قارچ جزء گروه سبزیجات است و نیاز روزانه انسان به این گروه، 5- 3 واحد است. در قارچ‌ها سخن از پروتئین به میان نمی‌آوریم، زیرا سبزیجات اصولاً دارای پروتئین کمی هستند. گوشت در حدود 20 درصد پروتئین دارد، ولی پروتئین قارچ تنها در حدود 3- 2 درصد است، یعنی10 برابر کمتر.

ترکیبات قارچ

پروتئین: در کشور فنلاند قارچ‌های خوراکی دارای 4/7 درصد پروتئین هستند، که البته قابل مقایسه با گوشت که دارای 20 درصد پروتئین است، نمی‌باشند.

ویتامین‌ها:

ویتامین B2: حدود 21 درصد از مقدار توصیه شده ریبوفلاوین را تامین می‌کند.

ویتامین B3: حدود 30 درصد از مقدار توصیه شده نیاسین را تامین می‌کند.  

ویتامین C:‌ حدود 6 درصد از مقدار توصیه شده ویتامین C را تامین می‌کند.

ویتامین B9: حدود 9 درصد از مقدار توصیه شده اسید فولیک را تامین می‌کند.

املاح:

سلنیوم: تقویت کننده سیستم ایمنی و ضد سرطان است. مصرف صد گرم قارچ 16 درصد نیاز روزانه سلنیوم را مرتفع می‌کند.

پتاسیم: برای قلب وفشار خون بالا مفید است. مصرف صد گرم قارچ، 17درصد نیاز روزانه پتاسیم را مرتفع می‌کند.

فسفر: به استحکام استخوان و دندان کمک می‌‌کند. مصرف صد گرم قارچ، 12درصد نیاز روزانه فسفر را مرتفع می‌کند. فسفر موجود در قارچ کارایی مغز را افزایش داده و برای کودکان و دانش آموزان می‌تواند در تقویت حافظه و کارایی مغز موثر باشد.

روی: تقویت کننده سیستم ایمنی وضد عفونت است. مصرف صد گرم قارچ، 6 درصد نیاز روزانه روی را مرتفع می‌کند.

مس: خونساز است. مصرف صد گرم قارچ، 30 درصد نیاز روزانه مس را مرتفع می‌کند.

آب:

صد گرم قارچ، 80 تا90 درصد آب دارد.

انرژی:

صد گرم قارچ، کمتر از 30 کیلوکالری انرژی در بدن تولید می‌کند. مصرف قارچ مثل سایر سبزیجات در رژیم‌های کاهش وزن کاربرد دارد.

فیبر: وجود فیبر موجود در آن در پیشگیری از بروز سرطان‌های دستگاه گوارش به خصوص روده بزرگ نقش مهمی دارد. همچنین می‌تواند به کاهش ‌تری گلیسیرید و قند خون کمک کند.

از آنجایی که قارچ تقریباً چربی در خود ندارد منبع خوبی برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلب و عروق محسوب می‌شود.

هشدار

* تاریخ انقضاء در قارچ بسته بندی شده، دو هفته است. هنگام خرید به بسته بندی، تاریخ انقضاء و پروانه بهداشتی توجه فرمایید. باید کارگاه و محیط کشت قارچ استریل و تحت کنترل باشد.

* قارچ از جمله سبزیجات مفید است که ارزش املاح آن بالا می‌باشد. به جز ویتامین‌های B9(اسید فولیک) وB6  (پیریدوکسین)، تمام منابع ویتامینی و املاح قارچ در اثر طبخ خوب حفظ می‌شود.

سوخته‌اید؟ قارچ بخورید!

تاکنون تحقیقات اندکی در مورد خواص قارچ انجام شده اما بررسی‌ها، حاکی از آثار دارویی قابل‌توجه آن در تقویت سیستم ایمنی بدن و درمان عفونت‌های ویروسی و انواع سرطان‌هاست.

گفتگوی زیر با دکتر رضا راست‌منش، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد ارزش غذایی این سبزی سفیدرنگ است.

با توجه به اینکه گوشت قرمز گران شده توصیه می‌کنید قارچ را جایگزین آن کنیم؟

به هیچ‌وجه. یکی از باورهای غلط در مورد قارچ، نام بردن از آن به عنوان منبع غنی پروتئین است. قارچ تازه، حدود 90 درصد یا حتی بیشتر آب دارد بنابراین میزان پروتئین، چربی و کالری آن بسیار ناچیز است. برخی خانواده‌ها با این پندار غلط، مبالغ زیادی را صرف خریدن قارچ می‌کنند و آن را جایگزین مناسبی برای گوشت می‌دانند درحالی‌که می‌توان همین هزینه را صرف تهیه منابع پروتئینی دیگر مانند تخم‌مرغ کرد.

پس با این توضیحات قارچ ماده غذایی با ارزشی نیست!

اشتباه نکنید! منافع قارچ را نمی‌توان نفی کرد چون منبع خوب ترکیب‌هایی به نام پورین و پریمیدین است و برای افرادی که دچار سوختگی‌های شدید یا سرطان هستند و لازم است سلول‌های از دست رفته‌شان سریع جایگزین شود، منبع غذایی خوبی است. از سوی دیگر، ما مواد غذایی را فقط به خاطر دریافت انرژی و پروتئین مصرف نمی‌کنیم.

اگر قارچ را با سایر مواد غذایی مصرف کنیم، ممکن است اسیدهای آمینه آن کامل شود و ارزش غذایی‌اش افزایش پیدا کند؟

بله، نه تنها قارچ بلکه انواع مختلف مواد غذایی اگر با هم خورده شوند، ریزمغذی‌هایشان کامل می‌شود. وقتی مواد غذایی مختلف مثل غلات، حبوبات، لبنیات، پروتئین و سبزی‌ها با هم مصرف می‌شوند، منابع کاملی از اسیدهای آمینه، ویتامین‌هاو مواد معدنی به بدن می‌رسد.

این موضوع حقیقت دارد که قارچ تنها منبع گیاهی ویتامین D است؟

نه! در واقع ارگوسترول نوعی استرول گیاهی است که در قارچ وجود دارد. این استرول باید وارد بدن شود و مسیر خاصی را در کبد طی کند و اگر کسی که این استرول را مصرف کرده، 20 دقیقه تا نیم ساعت در معرض نور خورشید بماند، زیر پوستش ویتامین D ساخته می‌شود. پس قارچ ویتامین D ندارد، بلکه پیش‌ساز آن را دارد.

آیا ارزش غذایی قارچ‌ها با هم متفاوت است؟

نه، خواص آن‌ها تقریباً یکسان است.

مصرف قارچ ممنوعیت یا محدودیت هم دارد؟

مصرف قارچ برای افرادی که اسید اوریک بالا و نقرس دارند، مضر است. برخلاف اینکه تصور می‌شود دلیل کم‌خونی، مصرف کم پروتئین و آهن است، بالا بودن اسیداوریک نیز می‌تواند باعث کم‌خونی شود. بالا بودن اسید اوریک باعث سرکوب هورمون اریترپویتین می‌شود و کم‌خونی ایجاد می‌کند.

هنگام خرید قارچ به چه نکته‌هایی باید توجه کنیم؟

هرگز نباید خودمان اقدام به جمع‌آوری قارچ کنیم زیرا قارچ‌های سمی و غیرسمی آنقدر مشابه هم هستند که حتی گیاه‌شناسان بدون استفاده از دستگاه‌های میکروسکوپی و ابزارهای مخصوص نمی‌توانند آن دو را تشخیص دهند. باید قارچ را از مراکزی که مجوز دارند، تهیه کرد. از سوی دیگر، چون قارچ آب زیادی دارد امکان فساد، لزج و له‌شدگی آن بالاست. قارچ را می‌توان در یخچال بین 3 تا 7 روز نگهداری کرد اما بیش از این مدت به مرور لزج می‌شود و ترکیب‌هایی آزاد می‌کند که برای افرادی که دچار سردرد میگرنی هستند، مضر است.

و بهترین شیوه طبخ قارچ؟

بهترین نوع طبخ قارچ، تفت دادن و پختن آن در آب خود قارچ است. در این صورت، قارچ بافت خود را حفظ می‌کند. قارچ آب زیادی دارد و حین تفت دادن خود آب می‌اندازد پس نیازی نیست به آن آب اضافه کنیم.

منبع:سایت تبیان

استفاده از هر ماده غذایی یک ترفند و روش خاص دارد که باید رعایت شود چرا که با درست استفاده کردن از مواد اولیه خواص آن‌ها از بین نمی‌رود.  سیر یکی از موادی است که باید نکاتی در مورد استفاده از آن رعایت شود که در ادامه به آن می‌پردازیم:

* اولین نکته‌ای که باید در هنگام استفاده از سیر در ذهن داشته باشید میزان تازگی و طراوت آن است. برای استفاده از سیر بهتر است تازه‌ترین آن‌ها را انتخاب کنید. سیرهای بسته‌بندی‌شده یا مانده بیش از نیمی از خواص خود را از دست می‌دهند.

* قبل از آنکه سیر را در غذای خود بریزید حتماً آن را بریده و چند دقیقه‌ای در هوای آزاد قرار دهید. بریدن سیر باعث می‌شود تا برخی از ترکیبات سولفید آن آزاد شده و با اکسیژن واکنش دهد. این واکنش در 10  تا 15  دقیقه انجام شده و این باعث می‌شود تا خواص سلامتی سیر بالاتر رود.

* بسیاری همیشه به این نکته می‌اندیشند که استفاده از سیر در حالت‌های کوبیده شده، بریده شده و یا بدون تغییر مفید است. با توجه به نکته گذشته باید به این اشاره کرد که اگر سیرها را رنده و له کنید بیشتر سلول‌های داخلی آن‌ها شکسته شده و سلامت سیر بالاتر می‌رود.

* بوی سیر نکته آخری است که باید به آن اشاره کنیم. بسیاری از سر آشپزها و افرادی که به سلامتی خود اهمیت می‌دهند سیر را دوست دارند. سیر طعم و بویی عالی به غذا می‌بخشد و برای سلامتی، به ویژه قلب، بسیار مفید است. سیر سرشار از آنتی‌اکسیدان است، اما متأسفانه ترکیبات سولفور موجود در سیر، که خواص متعدد سیر را ایجاد می‌کنند، باعث می‌شوند دهان و نفس شخصی که سیر مصرف کرده است بوی ناخوشایندی بگیرد.

چرا نفس شما بوی سیر می‌گیرد؟

سیر و سایر سبزیجات هم خانواده آن (پیاز، موسیر و پیازچه) ترکیبات سیستئین سولفوکسید را ایجاد می‌کنند. این ترکیبات عناصر تشکیل‌دهنده بو و مزه سیر هستند. این ترکیبات سولفوری بسیار شبیه ترکیباتی هستند که توسط باکتری‌های مولد بوی بد دهان ایجاد می‌شوند. سیر از دو طریق باعث می‌شود دهان شما بوی بدی بگیرد. اولین راه از طریق دهان شما است. بدین صورت که هنگامی که شما سیر مصرف می‌کنید، این ترکیبات سولفوری وارد دهان شما می‌شوند و بلافاصله بوی ناخوشایندی ایجاد می‌کنند. این ترکیبات بد بو تا زمانی که شما مسواک بزنید یا نخ دندان بکشید در دهان شما باقی می‌مانند. دومین راه تأثیر بوی سیر بر نفس شما از طریق ریه‌ها است.تحقیق جالبی در این زمینه در سال 1936، توسط دو پزشک صورت گرفته است. این دو پزشک مدتی، به یکی از بیماران خود که مبتلا به سرطان مری بود، از طریق یک لوله مخصوص که مستقیماً وارد معده می‌شد، سوپ سیر می‌دادند. در این روش غذا به هیچ عنوان وارد دهان نمی‌شد، اما آن‌ها متوجه می‌شدند که با وجود اینکه غذا وارد دهان بیمار نمی‌شود، نفس او پس از حدود 3 ساعت بوی سیر به خود می‌گیرد. این تحقیق تائیدی است برای سایر تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته است.

ترکیبی که باعث می‌شود نفسی که از ریه‌ها خارج می‌شود بوی سیر بگیرد، الیل متیل سولفید (AMS) است. این ترکیب گازی است که هنگام هضم سیر جذب خون می‌شود. این ترکیب از طریق خون به ریه‌ها راه پیدا می‌کند. به همین دلیل فرد با بازدم هوا از ریه‌ها بوی سیر را در فضا منتشر می‌کند. برخی از این ترکیبات AMS از طریق پوست نیز منتشر می‌شوند. به همین دلیل است که گاه خلاص شدن از بوی بد سیر کار بسیار مشکلی است. فرد هر چه قدر هم که دهان خود را مسواک می‌زند و از دهان‌شویه استفاده می‌کند، نمی‌تواند این بوی بد را از بین ببرد. علت این است که در چنین مواقعی منشأ بوی بد ریه‌ها هستند نه دهان.

چگونه بوی سیر را از بین ببریم؟

بهترین و موثرترین راه خلاص شدن از دست بوی سیر، نخوردن سیر است. اگر می‌خواهید اصلاً بوی سیر ندهید، نباید سیر بخورید. اما با توجه به ارزش غذایی بالا و خواص فراوان سیر، مصرف آن بسیار مفید است و نباید از برنامه غذایی افراد حذف شود، بنابراین می‌توانید برای کاهش بوی آن از راهکارهای زیر استفاده کنید. فراموش نکنید که شما هرچه قدر هم که تلاش کنید بوی سیر را در دهان خود از بین ببرید، همچنان از طریق ریه‌های شما منتشر می‌شود. به همین جهت نیز راهکارهایی که به شما معرفی می‌کنیم فقط بوی سیر را کاهش می‌دهند و آن را به طور کلی از بین نمی‌برند.

راهکارهایی برای از بین بردن بوی سیر

موثرترین راه از بین بردن بوی سیر این است که ترکیبات سولفوری مولد این بو را از دهان حذف کنید. این کار را می‌توانید با مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و دهان‌شویه انجام دهید. همچنین باید زبان خود را حتماً مسواک بزنید. این کار برای از بین بردن بوی سیر بسیار مهم است. سایر راهکارهایی که به شما معرفی می‌کنیم نیز می‌توانند کمک کنند. شما می‌توانید از این راه‌ها قبل یا بعد از مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان استفاده کنید، اما توجه داشته باشید که حذف ترکیبات سولفوری باید حتماً صورت بگیرد و این راه‌ها را نمی‌توان جایگزین حذف ترکیبات کرد. اگر شما بدون اینکه ترکیبات سولفوری را از بین ببرید، از راه‌های زیر استفاده کنید، اقدامات شما در کاهش بوی سیر تأثیر چندانی نخواهند داشت.

لیموترش

استفاده از لیموترش در کاهش بوی سیر بسیار موثر است. لیمو همچنین می‌تواند باکتری‌های مولد بوی بد دهان را از بین ببرد. سعی کنید بعد از خوردن سیر یک تکه لیموترش را در دهان خود بگذارید و بمکید. همچنین اگر دست شما بوی سیر گرفته است، می‌توانید با استفاده از آب لیمو، این بو را از بین ببرید.

جعفری

در بسیاری از مواقع، سرآشپزها در کنار سیر از جعفری نیز برای پخت غذا استفاده می‌کنند، زیرا جعفری بوی سیر را کاهش می‌دهد. می‌توانید برای کاهش بوی سیر، بعد از مصرف آن مقداری جعفری خام بجوید.

چای

چای، خصوصاً چای سبز و چای نعناع، حاوی پلی‌فنول است. پلی‌فنول ترکیبات سولفوری که سیر ایجاد می‌کند را از بین می‌برد. سعی کنید هنگام خوردن سیر یا پس از آن چای بنوشید.

هل، نعناع، رازیانه و میخک

این دانه‌ها و گیاهان معطر می‌توانند مانند جعفری بوی سیر را کاهش دهند.

شیر

در مطالعاتی که در سال 2010 صورت گرفت ثابت شد که مصرف شیر می‌تواند بوی سیر را کاهش دهد. محققان معتقدند که چربی موجود در شیر تأثیر ترکیبات سولفوری را در دهان کاهش می‌دهد. در نتیجه تأثیر شیر پرچرب در این خصوص بیش از شیر کم چرب است.

آدامس بدون قند

جویدن آدامس می‌تواند بوی سیر را بپوشاند و درعین‌حال تکه‌های سیر را که بوی سیر را منتشر می‌کنند از بین دندان‌های شما خارج کند.

دانه‌های قهوه

بسیاری از افراد معتقدند که جویدن دانه‌های کامل قهوه و یا آسیاب شده آن پس از خوردن سیر می‌تواند بوی سیر را کاهش دهد، البته لازم نیست این دانه‌ها را بخورید. می‌توانید پس از جویدن، آن‌ها را از دهان خود خارج کنید.

از مکمل‌های سیر استفاده کنید

اگر شما جزء آن دسته از افرادی هستید که سیر را به خاطر خواص غذایی و درمانی آن مصرف می‌کنند، می‌توانید به جای مصرف سیر، از مکمل‌های آن استفاده کنید. این مکمل‌ها خواص سیر را دارا هستند، اما بوی بدی ندارند.

امیدواریم با استفاده از این راه‌ها بتوانید بوی سیر را از بین ببرید و یا حداقل تأثیر آن را کاهش دهید.

منبع: سایت تبیان